GMROI ile Envanter Verimliliğinizi Ölçün ve Güçlendirin

GMROI (Gross Margin Return on Investment), envantere yapılan her 1 TL’lik yatırımın karşılığında elde edilen brüt karı ölçer. Sadece satış hacmini değil, stok yatırımının ne kadar etkin kullanıldığını da gösterir. Formül basittir:

GMROI = Brüt Kar / Ortalama Stok Maliyeti

Burada:

• Brüt kar, net satıştan satılan malın maliyetinin (COGS) çıkarılmasıyla bulunur.
  
• Ortalama stok maliyeti ise; başlangıç ve bitiş stokunun ortalaması alınarak hesaplanır .
  

GMROI Neden Kritik Öneme Sahiptir?

1. Stok Yatırımının Gerçek Verimliliğini Ölçer

GMROI > 1 olması, stok yatırımınızın üzerine kar kazandığınızı gösterir. GMROI’nin ≥ 2–3 arasında olması, güçlü bir performansı işaret eder.

2. Ürün ve Kategori Bazlı Karşılaştırma Sağlar

Satış miktarı yüksek ama marjı düşük veya marjı yüksek ama satış hızı düşük ürünlerde fark yaratır. Hangi ürünlerin stok sermayesi açısından daha verimli olduğunu ortaya koyar .

3. Envanter Yönetiminde Stratejik Karar destekler

Hangi ürünler için stok artışı yapılmalı, hangileri indirimle hızla satılmalı, hangileri devam edilmemeli; bunları belirlemenizi sağlar .

4. Kârlılık ve Likidite arasında Denge Sağlar

Yüksek stok maliyeti ile düşük marjlı ürünler GMROI’de zayıf sonuç verirken, doğru stoklama ve fiyatlama stratejisiyle nakit verimliliği artırılır.

GMROI Hesaplama Adımları

1. Brüt Kar Hesabı
   
   • Net satış – COGS = Brüt kar
     
2. Ortalama Stok Maliyeti
   
   • (Dönem Başı + Dönem Sonu Stok) ÷ 2
     
3. GMROI Formülü Uygulama
   
   • GMROI = Brüt kar / Ortalama stok
     
4. Zaman Dilimi Ayarı
   
   • Aylık, çeyreklik ya da yıllık analiz yapılabilir. Yıllık analiz için 12/13 dönem ortalaması kullanılır.
     

GMROI Değerine Göre Strateji

• GMROI < 1: Yatırım zarar ediyor → stok azaltılmalı, fiyat veya tedarikçi revizesi düşünülmeli
  
• 1 ≤ GMROI < 2: Orta seviye → iyileştirme fırsatları mevcut
  
• GMROI ≥ 2–3: Güçlü performans → stok artırılabilir veya kampanyalarla büyütülebilir
  

Sektöre göre benchmark farklılık gösterebilir; örneğin perakendede ≥ 2, elektronik gibi yüksek stok maliyeti kategorilerde ≥ 2.5 kabul edilebilir.

GMROI’yi Yükseltme Yolları

A. Marj Artırma

Fiyat stratejileri ve tedarikçi optimizasyonuyla brüt karın artırılması GMROI’yi doğrudan besler.

B. Stok Devir Hızı

Daha hızlı satış = daha fazla kar döngüsü → depolama süresi azalır.

C. Stok Maliyetlerini Azaltma

Depolama, taşıma, sigorta gibi maliyetler düşürülerek stok yatırımı iyileştirilebilir.

D. SKU/Kategori Revizyonu

Düşük GMROI’ye sahip ürünler analiz edilmeli; yüksek performanslılara yatırım artırılmalı.

E. Dinamik Raporlama

SKU, kategori, tedarikçi bazlı paneller ile performans canlı izlenmeli.

GMROI vs. Diğer KPI’ler

• Stok Devir Hızı: Sadece devir sayısını ölçer
  
• Brüt Marj: Kar oranını gösterir ama stok yatırımını değerlendirmez
  
• GMROI: Brüt marj + stok yatırımı + devir sayısını bir arada analiz eder
  

Nasıl Raporlama Yapılmalı?

1. ERP/WMS verisi üzerinden SKU/kategori bazlı GMROI hesaplanmalı
   
2. Gösterge panelleriyle canlı takip sağlanmalı
   
3. Benchmarklara göre düşük performanslılar hızlıca belirlenmeli
   
4. GMROI performansı düzenli periyotlarla kontrol edilmeli (örneğin aylık)
   

GMROI Hesaplama Örneği

• Brüt kar yıl sonunda: 1.000.000 TL
  
• Ortalama stok maliyeti: 400.000 TL
  
• GMROI = 1.000.000 / 400.000 = 2.5 → Her 1 TL stok yatırımı için 2.5 TL brüt kar elde ediliyor.
  

GMROI’nin Sınırlamaları

• Sadece stok maliyetlerinin doğrudan etkisini hesaba alır, likiditeyi tam kapsamlı analiz etmez
  
• Çok yüksek devir hızı düşük marjlı ürünlerde yanıltıcı olabilir
  
• Tek başına değil; diğer KPI’larla birlikte yorumlanmalı
  

Stratejik Adımlarla GMROI’yi Sabitleyin

• Ürün bazlı izleme → Yüksek performanslı ürün stokunu artırın
  
• Fiyat – marj optimizasyonu → Karlılığı ESG dengesiyle yükseltin
  
• Stok ortalamasını azaltın → Envanteri döndürerek sermayeyi serbest bırakın
  
• Tedarikçi ile ortaklık kurun → Güvenilir ve esnek teslimat sağlanmalı
  
• Otomatik raporlama sistemi kurun → GMROI düşük ürünleri otomatik işaretleyin
  

GMROI, envanter yönetiminde kârlılığı artıracak stratejik bir gösterge olarak işletmenizde mutlaka takip edilmesi gereken bir ölçümdür. Bunu düzenli kullanarak:

• Nerede zarar ediyoruz?
  
• Hangi ürün yatırımı daha verimli?
  
• Stok yapısını nasıl optimize edebiliriz?

gibi sorulara güçlü ve sayısal yanıtlar elde edersiniz.