FIFO ile Stok Tazeliği ve Verimliliğe Yön Verin
FIFO (“first in, first out”), envanter yönetiminde önce giren ürünün önce çıktığı kuralıdır. Bu yaklaşım, hem muhasebe kayıtlarında hem de depo sahasında stok tazeliğinin korunması, bozulmaların önlenmesi ve mali kayıtların güncelliği için kritik öneme sahiptir.
Bu makalede, FIFO prensibinin nasıl işlediğini, uygulama adımlarını ve neden e-ticaret işletmeleri için özellikle tercih edildiğini detaylarıyla inceleyeceğiz.
FIFO Nedir ve Nasıl Çalışır?
FIFO, ilk giren ürünün ilk çıkması esasına dayanır. Depolamada raflama, taşıma ve sipariş karşılama süreçlerinde bu sıralama uygulanır. Ayrıca:
- Muhasebe yönteminde, satılan ürünlerin maliyeti hesaplanırken eski satın alma fiyatları esas alınır .
- Operasyonel uygulamada, depo içi stoklar tarihsel akışa göre işlenir; en eski ürün önce çıkarılır .
Muhasebede bu, varlık değerini doğru yansıtmayı sağlarken; operasyonel olarak bozulabilir ürünlerin kullanım süresini uzatır.
FIFO’un E-Ticarette Önemi ve Faydaları
1. Stok Tazeliği ve Bozulma Riskinin Azaltılması
Gıda, kozmetik, ilaç gibi ömrü sınırlı ürünlerde, FIFO bozulmaları, tarihi geçmiş stokları en aza indirir .
2. Muhasebe ve Finansal Uyumluluk
Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS) ve Türkiye’deki genel muhasebe kurallarıyla uyumludur. Ayrıca, stok değeri üzerinden yapılan COGS hesaplarında sağlam veri sağlar .
3. Muhasebe Avantajı: Fiyat Artışlarında Kazanç Etkisi
En eski, dolayısıyla genellikle daha düşük maliyetli stok önce satışa çıkar. Envanter değeri yüksek tutularak net kâr korunur .
4. Operasyonel Verimlilik
Depoda yeni ürünler rafın arkasına, eski olanlar önüne yerleştirildiğinden, çalışanlar stokları daha hızlı ve doğru biçimde toplar .
5. Düşük Boşta Kalma Maliyetleri
Bozulma ya da modası geçen ürün miktarı azalır, elde fazla ürün kalmaz. Bu da stok tutma maliyetlerini düşürür .
FIFO’u Nasıl Uygularsınız?
1. Depo Dizaynı
Ürünler tarihsel sıraya göre yerleştirilmelidir. Yeni gelen ürünler rafın arkasına, satılmak üzere olan eski ürünler öne konulmalıdır.
2. Barkod ve Lot Takibi
Lot ve son kullanma tarihi bilgilerini içeren etiketleme sistemi kullanılmalı. Bu sayede sistem, en eski stokların önüne geçilmesini sağlar .
3. WMS ve OMS Entegrasyonu
Depo yönetim sistemi ile sipariş yönetim sistemi, FIFO kuralını otomatik olarak uygulamalıdır. Böylece hatalı stok çıkışı önlenir .
4. Periyodik Sayımlar
Düzenli stok sayımlarıyla pratik uygulama doğrulanabilir. Farklı departmanlarca yapılan sayımlar hataları en aza indirir.
5. Muhasebe Entegrasyonu
Envanter maliyetleri FIFO tabanlı işlenmeli. Satılan ilk ürünlerin maliyeti kullanılarak stok değeri hesaplanmalıdır .
FIFO vs. LIFO vs. Ortalama Maliyet Karşılaştırması
| Yöntem | Hatalı Kullanım Durumu | Avantajları | Dezavantajları |
| FIFO | – | Tazelik, muhasebe uyumu, finansal netlik | Enflasyonda stok değeri artabilir |
| LIFO | Sadece ABD’de yasal | Vergi avantajı enflasyonda | Stok bozulma riski, global uyumsuzluk |
| Ortalama | Homojen ürünlerde | Kolay hesaplama | SKU bazlı değer farklılıkları gizlenebilir |
FIFO Uygularken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Maliyette değişkenlik: Enflasyon ya da döviz değişimlerinde stok değeri yükselir.
- Yazılım uyumsuzluğu: Eski sistemler FIFO mantığını desteklemeyebilir. Entegrasyon şarttır.
- Eğitim ve disiplin: Depo personelinin sistemi doğru şekilde uygulaması gerekir.
Sonuç
FIFO, e-ticaret işletmeleri için hem lojistik hem de finansal olarak güçlü bir yöntemdir. Stok tazeliği, bozulma ve modası geçmiş ürün miktarını azaltır; muhasebe verilerini standartlaştırır. Ancak başarı, doğru sistemler, disiplin ve veri bütünlüğüyle uygulanmasına bağlıdır.
